Op de vraag, hoe zij beland was in de wereld vàn kunst en beeldhoue
gaf Bertha Saveniers eens het volgende antwoord: “Mijn vader overo
leed
toen ik drie was, en ik werd opgevoed door mijn moeder. Ze was een
gevoelig en aanhankelijk persoon. Ze hield van de natuur en de scho
he
hoon-
heid, en ze wilde dat haar kinderen die liefde voor de natuur zouden
ontwikkelen. Elke zondag nam zij ons mee voor wandelingen lanas de
Schelde, die loopt door Antwerpen. Ze maakte ons vertrouwd met alle
Vormen van cultuur, en nam ons mee naar historische musea. bibli-
otheken, concertzalen en theaters. Vroeg in de kindertijd ontwikkelde i
een voorliefde voor de grafische kunsten. Ik hield van tekenen, vooral van
modellen van jurken. Maar ik koos Voor beeldhouwkunst, want ik houd
van vormen en maten”.
Bertha Saveniers heeft een uniek talent, waarmee zij kunst maakt met
grote zeggingskracht. Nu wordt geen mens, ook een kunstenaar niet.
geboren als een genie Voor wie alles meteen mogelijk is. Aan een talent
moet men werken, het is noeste arbeid; ook aan ideeên moet men voort-
durend blijven werken. Dat gezegd hebbende, moet benadrukt worden,
dat Bertha Saveniers klaarblijkelijk geïnspireerd wordt door de Geest
van God, van Wie haar de Bijbel spreekt. Zo is zij een getuige van liefde,
schoonheid en eenheid geworden.
Kunst is voor haar niet “de allerindividueelste expressie van de allerindi-
vidueelste emotie” (Willem Kloos). Het is de expressie van de boodschap
van de Geest van God.
Dit getuigenis komt op ons toe bij het zien van haar beelden, niet maar
bij het bekijken ervan, maar bij het werkelijke zien, en wanneer wij ons
openstellen voor wat zij vertellen. Maar ook mensen, die niet vertrouwd
zijn met de taal van de Bijbel, voelen toch op één of andere manier dat
deze uit marmer en ander materiaal opgetrokken kunstwerken hoop
geven en nieuwe perspectieven bieden in deze liefdeloze, lelijke en
uitééngevallen mensenwereld.
Toch moet het voor een overtuigde Christenkunstenares tegenwoordig
niet altijd eenvoudig zijn om je werkelijk begrepen en voluit serieus
genomen te voelen. Zij roeit immers op tegen de stroom van de Westerse
cultuur, die sinds de 18de eeuw, maar zeker sinds de jaren 60 van de
20ste eeuw een gigantische omwenteling heeft doorgemaakt. En dat
doet zij zonder enige vorm van moralisme, dat trouwens geen indruk zou
maken. Het is één van de bedoelingen van dit artikel, om als het ware
een blik achter de schermen te geven, een ‘kijkje in de keuken’, om nog
eens expliciet te maken, wat impliciet in alle werken van Bertha Saveniers
aanwezig is.
Het is veelzeggend, dat zij haar open kunstatelier genoemd heeft naar
Besaleël, de man die ooit werd aangewezen om het grote werk van de
bouw van de tabernakel te organiseren en uit te voeren. In deze tent
kwam Hij wonen, de Schepper van hemel en aarde, de God, Die de
Israëlieten verlost had uit Egypte en hen meenam op Zijn weg naar het
land van de belofte. De Hebreeuwse naam is Be-Tsal-El, wat vertaald kan
worden door ‘in de schaduw van God”. Een opvallende naam voor de zoon
van Uri, ‘mijn licht’! Terwijl alle kunstvaardigen onder de werklieden de
tabernakel met alle tentkleden, lussen, planken, dwarsbalken en gordi-
jnen vervaardigden, maakte Bezaleël eigenhandig de heilige voorwerpen
die in de tent en buiten in de voorhof moesten komen.
In de schaduw van de Eeuwige kunstvaardig bezig zijn. Dat is een realis-
tische omschrijving van de artistieke arbeid, die Bertha Saveniers in haar atelier verricht.

Ook van haar geldt, wat van Bezaleël (en Aholiab) gezegd werd: “vervuld
met Gods Geest, met wijsheid, inzicht en kennis en dat voor allerlei werk:
om ontwerpen te bedenken en om die uit te voeren…; om stenen te bew-
erken…; om hout te snijden en om al het ontworpen werk te maken”
Naast kunstenares is zij docent; de Eeuwige heeft het haar “in het hart
gegeven om anderen te onderrichten”. Dit is typerend, dat het haar
in het hart’ gegeven is. “Haar hart drijft haar vrijwillig”. Dit is de ware
vrijheid van de artiest: als Hij je hart vult met Zijn Geest, Die ook de
Geest is van kunstzinnigheid en vakbekwaam leraarschap. De Schepper
schiep hemel en aarde, en Hij gaf alles zijn specifieke aard, plaats, tijd en
doel. “De Geest Gods zweefde over de wateren.” (Gen1:2). “Zendt Gii Uw
Geest uit, zij worden geschapen.” (Ps.104:30). Door Zijn Geest stelt de
Schepper Zelf deze ‘scheppend’ kunstenares in staat artistieke presta-
ties te leveren. Wellicht zal zij zeggen, dat zij nog niet in de schaduw kan
staan van Donatello en Michelangelo, van Rombout Verhulst en Canova,
of van Rodin en Zadkine, maar we kunnen het nog sterker vertellen: zij
mag, hoe bescheiden ook, beeldhouwen in de schaduw van de Eeuwige!
Hij vervulde haar met Zijn Geest om het te kunnen. Zij zal er wel van
blozen, als zij haar werk Zo belicht ziet worden, maar hierin spreekt de
Christelijke kunstvisie zich uit.
Haar sculptuur getiteld ‘Kosmische Geest’ is hiervan een duidelijk voor-
beeld. Ze zegt er zelf van: “De ene zijde is ruw en stelt het werk voor van
de Geest, Die tot in de ruwste hoeken en kanten aanwezig is; daar waar
de mens zich verzet in zijn denken en doen, blijft de Geest werken. De
andere zijde is fijn bewerkt, omdat de Geest juist altijd en voortdurend
aanwezig is in alles.
Het beeld is ook heel dun, omdat de Geest eveneens op de snede van de
Schrift alles in Zijn handen heeft”. In dit beeld is uitgedrukt wat de Geest
wil: het vernielde leven herstellen en bij de mens en bij de schepping
zijn. Hoe dan? Door het Woord van de Geest, de Bijbel. Hier komt heel
sterk in uit, waardoor Bertha Saveniers geinspireerd wordt. De Spiritus
Sanctus motiveert haar en geeft haar de artistieke, fysieke en proclamer-
ende verbeeldingskracht. Het is de proclamatie van het Evangelie van de
hoop, die hierin tot stand komt.
Deze uitdrukking – ’tot stand’ – moet men niet verkeerd verstaan. Het
gaat niet om een statisch brok marmer, maar om een dynamisch geheel,
dat als beeldhouwwerk leeft en krachtig spreekt. Het Woord van de Eeu-
wige Zelf komt hier in geprononceerde vorm op ons toe. Dit biedt ons een
visie op de Christelijke kunst, die onze voortdurende aandacht vraagt.
Toch mogen we nog wel een forse stap verder gaan. Haar beelden mogen
gezien worden in een groter geheel: er is blijkbaar een vernieuwende,
herstellende kracht werkzaam in deze wereld, een kracht die zich laat
gelden op alle terreinen van het leven, ook in de kunst. Dit werk is uit-
gelokt door de wenkende perspectieven van een herstelde en voltooide
schepping; het heeft onder haar handen de beelden laten worden zoals ze
geworden zijn. Vanwaar die rust, die vrede, die eenheid, die vreugde en
hoop, die haar sculpturen een dergelijk uniek karakter geven? Het is meer
dan herinnering aan het oude paradijs, het is zelfs meer dan reikhalzend
verlangen naar de nieuwe stad Jeruzalem. Het ambachtelijk-artistieke
euvre van Bertha Saveniers is niet alleen verwijzing naar schoonheid,
Vreugde en leven, en niet alleen een boodschap en een appèl, maar het
IS een bewijs vàn de realiteit van het nieuwe, dat zich onstuitbaar heeft
aangediend en dat eenmaal volledig aan het licht zal treden.

Chanan van Es, Nederland